Openingstijden
Raadhuis Graft is gratis te bezoeken tussen half april en half oktober op de zaterdag- en zondagmiddagen van 13.00 – 17.00 uur.
Museum In ’t Houten Huis organiseert de tijdelijke tentoonstellingen in het raadhuis.
Het raadhuis van Graft
Het raadhuis is door een onbekende bouwmeester in de zogenaamde Hollandse Renaissancestijl gebouwd. Kenmerkend hiervoor zijn het gecombineerde gebruik van baksteen en natuursteen, de uitbundige versiering met decoratief metselwerk, blokjes zandsteen, gevelstenen en gebeeldhouwde figuren. Het raadhuis werd oorspronkelijk gebruikt voor vergaderingen en rechtspraak, niet als werkruimte. Pas in de Franse tijd krijgen de gemeentebesturen in Nederland meer functies en meer ambtenaren en wordt het raadhuis opgesplitst in kleinere werkruimten.
De verarming van Graft in de 19de eeuw had een verwaarlozing van het gebouw tot gevolg. Rond 1900 was de topgevel aan de straatkant verdwenen, waren de beneden ramen dichtgemetseld en leek sloop niet veraf. Gelukkig keerde het tij en kon het raadhuis in 1909/1910 door architect J.F.L. Frowein zorgvuldig worden gerestaureerd. In 1928/1929 werd het gebouw opnieuw onder handen genomen; bij deze restauratie werden de ingerotte balkeinden en sleutelstukken vervangen.
Het interieur
In de hal herinnert een gedenksteen aan de restauratie onder leiding van Frowein. In de benedenruimte, onder meer gebruikt door de gemeentebode, valt een stookplaats op met daarboven een zgn. netgewelfje. Samen met de daarvoor geplaatste dwarsbalk (de zgn. raveling of raveelbalk) ondersteunt dit de stookplaats op de eerste verdieping. Op een weinig opvallende plaats tussen de balken zit een opbergplaats. Voor de bezoekers is er een kleine tentoonstelling.
Boven bevindt zich de raadzaal met de publieke tribune. De 17de-eeuwse bolpoottafel is origineel; de betimmering en het overig meubilair zijn door Frowein zorgvuldig gereconstrueerd. De zware houten stijlen in de muur (vooral goed zichtbaar in het halletje bij de trap) laten zien, dat deze verdieping een mengvorm is van een houten en een stenen bouwwijze. Deze mengvorm is gekozen om het gebouw niet onnodig zwaar te maken.
Exterieur Opvallend zijn de drie topgevels; deze worden van de ondergevels gescheiden door in siermetselwerk uitgevoerde friezen. Bij de west- en zuidgevel zijn deze friezen door leeuwenkopjes afgesloten. Boven op de topgevels staan schild dragende leeuwen met het wapen van de toen regerende stadhouder, Prins Maurits. Op de trappen van de westgevel staan beelden van Justitia en Prudentia: gerechtigheid en voorzichtigheid waren een kenmerk voor een goed bestuur. Wat lager in de westgevel zien we een gevelsteen; volgens de overlevering stelt deze Prins Maurits voor. Opvallend zijn de gevleugelde engelenkopjes boven de ramen; zulke kopjes werden eerder toegepast door de Amsterdamse bouwmeester Hendrick de Keyser. Let verder eens op de verticale pilasters van afwisselend bak- en natuursteen, de rond gemetselde schoorsteen en beide gevelstenen met het driemastschip en stichtingsjaartal.
Van kerk tot zerk
De eerste vermelding van een kerk in Graft stamt uit begin 1300. Het zal een zeer eenvoudig kerkje geweest zijn. Het staat veilig op een hoog punt op de dijk die het Schermereiland behoedt tegen het omringende water van de Schermer en de Beemster. Door de eeuwen heen wordt de kerk keer op keer verbouwd. Het begin van verval toont zich in de crisisjaren vanaf 1930 en zet door in de Tweede Wereldoorlog. Door geldgebrek is sloop uiteindelijk onafwendbaar en in 1951 wordt de Nederlands Hervormde kerk afgebroken. Daarbij zijn de muren deels blijven staan als omlijsting voor de kerkvloer.
De zerkenvloer blijft bewaard en bestaat uit 152 grafstenen, grotendeels uit de Gouden Eeuw. De zerkenvloer is in 2006-2007 gerestaureerd en toegankelijk gemaakt als stiltebelevingsplek, ook voor minder validen. Via een geluidskolom kunnen gedichten, muziek en verhalen ten gehore worden gebracht. De grafteksten zijn leesbaar gemaakt op de omranding. De oudste grafzerk, uit 1575, is van meester Dirk Wilre.